حضور در واقعیت مجازی چیست و چگونه مغز ما فریب می‌خورد؟

راز حضور در واقعیت مجازی: آیا شما هم حس کرده‌اید؟

 

حضور در واقعیت مجازی (VR) به معنای تجربه‌ای است که فرد را به‌گونه‌ای در محیط مجازی غوطه‌ور می‌کند که احساس می‌کند واقعاً در آنجا حضور دارد. این تجربه نه تنها به کیفیت تصاویر و صداهای ارائه شده توسط دستگاه‌های VR وابسته است، بلکه به توانایی ذهن انسان در پذیرش و تعامل با این محیط‌ها نیز بستگی دارد. احساس حضور، زمانی به اوج خود می‌رسد که فرد بتواند به‌طور کامل دنیای واقعی را کنار بگذارد و در دنیای مجازی کاملاً غرق شود.

این مفهوم به جنبه‌های مختلفی از ادراک و روان‌شناسی انسان مربوط می‌شود و نشان می‌دهد که چگونه عوامل مختلفی مانند تخیل، توجه و حس‌های حسی، در کنار فناوری‌های پیشرفته، می‌توانند تجربه‌ای واقعی‌تر و غنی‌تر از VR را برای کاربر فراهم کنند. در این مقاله، به بررسی جزئیات بیشتری از این تجربه و اینکه حضور در واقعیت مجازی دقیقاً به چه معناست، خواهیم پرداخت.

وقتی واقعیت مجازی، واقعیت می‌شود: تجربه حضور در عمق‌ترین سطح

حضور در واقعیت مجازی: آیا ما واقعاً آنجا هستیم؟

تخیل، مفهومی که در گذشته بیشتر در رابطه با هیپنوتیزم مورد مطالعه قرار گرفته بود، اکنون در حوزه واقعیت مجازی (VR) نیز اهمیت خود را نشان داده است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که افرادی که قدرت تخیل بالاتری دارند، به‌طور طبیعی بیشتر در معرض هیپنوتیزم قرار می‌گیرند، زیرا آن‌ها به‌راحتی می‌توانند سناریوهای غیرواقعی را بپذیرند و در ذهن خود تجربه کنند. پژوهشگران با این پیش‌فرض که ممکن است رابطه‌ای مشابه بین تخیل و احساس حضور در VR وجود داشته باشد، به بررسی این موضوع پرداختند.

احساس «حضور» در واقعیت مجازی به معنای تجربه‌ای است که به کاربر این احساس را می‌دهد که واقعاً درون دنیای مجازی قرار دارد. این مفهوم کلیدی در VR به سه نوع تقسیم می‌شود: حضور فیزیکی، حضور اجتماعی، و حضور خود. حضور فیزیکی زمانی اتفاق می‌افتد که کاربر حس می‌کند دنیای مجازی واقعاً واقعی است؛ حضور اجتماعی به این معناست که کاربر احساس می‌کند دیگر شخصیت‌های موجود در VR واقعی هستند؛ و حضور خود به این اشاره دارد که کاربر احساس می‌کند همان آواتاری است که در دنیای مجازی نماینده اوست.

این سه نوع حضور، نقش محوری در تجربه‌های VR ایفا می‌کنند و تأثیر مستقیم بر کاربردهای مختلف آن دارند. از بازی‌های ویدئویی و سرگرمی‌ها گرفته تا محیط‌های یادگیری، تمرین و حتی توانبخشی، همگی به میزان حضور کاربر وابسته هستند. آنچه که یافته‌های جدید را برجسته می‌کند، این است که تخیل فرد می‌تواند بر هر سه نوع حضور تأثیر بگذارد، به این معنا که کاربرانی با تخیلات قوی‌تر ممکن است تجربه‌ای عمیق‌تر و واقع‌گرایانه‌تر از VR داشته باشند.

در طول سال‌ها، تمرکز اصلی تحقیقات مربوط به واقعیت مجازی بر روی ویژگی‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری دستگاه‌ها بوده است. این تحقیقات بهبودهای چشمگیری در کیفیت تصاویر، صداها و تعاملات مجازی ایجاد کرده‌اند. اما عوامل روانشناختی و ویژگی‌های ذهنی که می‌توانند تجربه کاربران را به طرز چشمگیری تحت تأثیر قرار دهند، همچنان تا حد زیادی نادیده گرفته شده‌اند. این در حالی است که تخیل، به‌عنوان یکی از این عوامل، می‌تواند تجربه VR را به سطحی کاملاً جدید ارتقا دهد.

به همین دلیل، توجه به تخیل و دیگر ویژگی‌های روانشناختی در طراحی و توسعه فناوری‌های VR می‌تواند مسیرهای جدیدی را برای بهبود تجربه کاربران باز کند. با در نظر گرفتن این عوامل، توسعه‌دهندگان می‌توانند محتوا و دستگاه‌های واقعیت مجازی را به گونه‌ای طراحی کنند که بیشتر با ذهن و تخیلات کاربران هماهنگ باشد، تجربه‌ای شخصی‌سازی‌شده‌تر و عمیق‌تر را ارائه دهند و بدین ترتیب، اثربخشی و کاربردپذیری VR را در حوزه‌های مختلف افزایش دهند.

نکات کلیدی احساس حضور در واقعیت مجازی :

 

• رابطه تخیل و واقعیت مجازی:

  • تخیل و هیپنوتیزم: پژوهشگران دریافتند افرادی با تخیل قوی‌تر، بیشتر مستعد هیپنوتیزم هستند.
  • تخیل و حضور در VR: این مطالعه نشان داد که تخیل قوی‌تر، منجر به احساس حضور عمیق‌تر در دنیای مجازی می‌شود.
  • سه نوع حضور در VR: حضور فیزیکی، اجتماعی و خود، همگی تحت تأثیر تخیل قرار می‌گیرند.
  • تأثیر تخیل بر تجربه VR: کاربران با تخیل قوی‌تر، تجربه‌ای غنی‌تر و واقعی‌تر از VR دارند.

• اهمیت نادیده گرفته شده تخیل در VR:

  • تمرکز بر سخت‌افزار و نرم‌افزار: تاکنون بیشتر تحقیقات بر روی بهبود فنی دستگاه‌های VR متمرکز بوده است.
  • نادیده گرفته شدن عوامل روانشناختی: نقش عوامل روانشناختی مانند تخیل در تجربه کاربر کمتر مورد توجه قرار گرفته است.

• آینده VR و نقش تخیل:

  • شخصی‌سازی تجربه: با در نظر گرفتن تخیل کاربران، می‌توان تجربه‌های VR شخصی‌سازی‌شده‌تری ایجاد کرد.
  • افزایش اثربخشی VR: توجه به تخیل می‌تواند به بهبود اثربخشی VR در حوزه‌های مختلف مانند آموزش، درمان و سرگرمی کمک کند.
  • باز شدن مسیرهای جدید در توسعه VR: با درک بهتر نقش تخیل، می‌توان فناوری‌های VR را به گونه‌ای طراحی کرد که بیشتر با ذهن انسان سازگار باشد.

نکات تکمیلی:

• تعریف حضور در VR: این مفهوم به معنای احساس غوطه‌وری کامل کاربر در دنیای مجازی است.
• عوامل مؤثر بر حضور: علاوه بر تخیل، عوامل دیگری مانند کیفیت گرافیک، صدا، تعاملات و طراحی محیط نیز بر احساس حضور تأثیرگذار هستند.
• کاربردهای VR: VR کاربردهای گسترده‌ای در حوزه‌های مختلف از جمله بازی، آموزش، درمان، معماری و مهندسی دارد.
• چالش‌های پیش رو: هنوز چالش‌هایی در زمینه توسعه فناوری VR وجود دارد، مانند ایجاد احساسات لمسی و بویایی واقع‌گرایانه.

نتیجه‌گیری:

این پژوهش نشان می‌دهد که تخیل، به عنوان یک عامل روانشناختی، نقش بسیار مهمی در تجربه واقعیت مجازی ایفا می‌کند. با در نظر گرفتن این عامل، می‌توان تجربه کاربری را در VR به سطحی کاملاً جدید ارتقا داد و کاربردهای این فناوری را گسترش داد.

پرسش‌های تحقیقاتی:

• چگونه می‌توان میزان تخیل افراد را اندازه‌گیری کرد و آن را با تجربه VR مرتبط ساخت؟
• چه تکنیک‌هایی می‌توان برای افزایش احساس حضور در VR به کار برد؟
• چگونه می‌توان محتوای VR را به گونه‌ای طراحی کرد که با تخیلات مختلف کاربران سازگار باشد؟
• چه موانع روانشناختی دیگری ممکن است بر تجربه VR تأثیرگذار باشد؟

سخن پایانی نویسنده :

با توجه به یافته‌های این پژوهش، می‌توان نتیجه گرفت که تخیل، به عنوان یک عامل روانشناختی، نقشی حیاتی در تجربه واقعیت مجازی ایفا می‌کند. با درک بهتر این رابطه، می‌توانیم فناوری‌های VR را به گونه‌ای طراحی کنیم که تجربه‌ای غنی‌تر، شخصی‌تر و مؤثرتر را برای کاربران فراهم آورد. این گام مهمی در جهت توسعه کاربردهای متنوع VR در حوزه‌های مختلف است.

 

در مجله سایبرلایف بخوانید